Η κυβερνοασφάλεια αποτελεί αναπόσπαστο θεμέλιο της εθνικής άμυνας, της οικονομικής ανθεκτικότητας και της εμπιστοσύνης των πολιτών στις ψηφιακές υπηρεσίες. Η Ελλάδα έχει αναπτύξει ένα πολύπλοκο και διασυνδεδεμένο δίκτυο φορέων που, σε πλήρη συντονισμό με τις ευρωπαϊκές στρατηγικές, προστατεύει κρίσιμες υποδομές και δεδομένα, ενώ ανταποκρίνεται έγκαιρα στις συνεχώς εξελισσόμενες κυβερνοαπειλές.
Ο πυρήνας αυτού του συστήματος είναι η Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας, η οποία έχει τον στρατηγικό ρόλο να συντονίζει, να εκπονεί εθνικές στρατηγικές και να ελέγχει την εφαρμογή τους σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Παράλληλα, επιχειρησιακή διάσταση έχουν άλλοι σημαντικοί φορείς, όπως το Εθνικό CERT, που είναι υπεύθυνο για την άμεση αντιμετώπιση κυβερνοεπιθέσεων, η Διεύθυνση Κυβερνοάμυνας του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας που θωρακίζει τον στρατό και τις κρίσιμες εθνικές υποδομές, και η Διεύθυνση Δίωξης Κυβερνοεγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας, που αναλαμβάνει το ποινικό σκέλος της αντιμετώπισης του κυβερνοεγκλήματος.
Η προστασία της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων αποτελεί μια ξεχωριστή, αλλά απολύτως συνδεδεμένη διάσταση. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών διασφαλίζουν ότι οι πολίτες μπορούν να χρησιμοποιούν τις ψηφιακές υπηρεσίες με εμπιστοσύνη, γνωρίζοντας ότι τα δικαιώματά τους προστατεύονται από αυστηρούς ελέγχους και κυρώσεις σε περιπτώσεις παραβίασης. Ρυθμιστικοί φορείς όπως η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων εποπτεύουν τον κλάδο των παρόχων και θέτουν τεχνικές απαιτήσεις για την ασφάλεια των δικτύων, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθούν την αγορά για παρατυπίες.
Η πολυπλοκότητα αυτού του οικοσυστήματος δεν είναι τυχαία ούτε προϊόν γραφειοκρατίας. Προκύπτει από τη φύση των σύγχρονων απειλών που δεν περιορίζονται σε έναν τομέα, αλλά επηρεάζουν ταυτόχρονα υποδομές, δίκτυα επικοινωνίας, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, ακόμα και την καθημερινότητα των πολιτών. Γι’ αυτόν τον λόγο το οικοσύστημα έχει δομηθεί έτσι ώστε να συνδυάζει στρατηγική καθοδήγηση, άμεση επιχειρησιακή απόκριση, θεσμική εποπτεία, δικαστική διασφάλιση, έρευνα και συνεχή αναβάθμιση δεξιοτήτων.
Η συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο προσθέτει ακόμα ένα στρώμα απαιτήσεων. Η Ελλάδα συμμετέχει ενεργά σε οργανισμούς όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Κυβερνοασφάλειας (ENISA), το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ικανοτήτων Κυβερνοασφάλειας, το CERT–EU και σε επιτροπές που διαχειρίζονται κρίσιμες ευρωπαϊκές υποδομές πληροφορικής. Η διεθνής αυτή συνεργασία επιβάλλει την τήρηση κοινών διαδικασιών αναφοράς περιστατικών, την ανταλλαγή πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο και την εναρμόνιση με οδηγίες όπως η νέα Οδηγία NIS2, η οποία αυξάνει δραστικά τις απαιτήσεις συμμόρφωσης για φορείς και επιχειρήσεις.
Η αλληλεπίδραση όλων αυτών των φορέων και η διαρκής ανάγκη συντονισμού καθιστούν το οικοσύστημα περίπλοκο στη λειτουργία του. Κάθε οργανισμός έχει διακριτό ρόλο, ο οποίος δεν μπορεί να εκχωρηθεί σε άλλον χωρίς να διαταραχθεί η ισορροπία μεταξύ πρόληψης, απόκρισης και λογοδοσίας. Ταυτόχρονα, οι συνεχείς εξελίξεις στον κυβερνοχώρο – από τις επιθέσεις με ransomware μέχρι την εκμετάλλευση τεχνητής νοημοσύνης και deepfakes – απαιτούν συνεχή αναπροσαρμογή διαδικασιών, εκπαίδευση προσωπικού και επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η πολυπλοκότητα είναι όχι μόνο αναγκαία αλλά και στοιχείο ευρωστίας. Αν το σύστημα ήταν μονολιθικό, μια επιτυχής επίθεση σε έναν κρίκο θα μπορούσε να παραλύσει το σύνολο της εθνικής άμυνας στον κυβερνοχώρο. Η διακλάδωση και ο διαμοιρασμός αρμοδιοτήτων διασφαλίζει την ανθεκτικότητα, την αλληλοεπικάλυψη σε κρίσιμες περιστάσεις και την ταχύτερη ανάκαμψη από επιθέσεις.
Η πρόκληση για τα επόμενα χρόνια είναι αυτό το οικοσύστημα να παραμείνει ευέλικτο και αποτελεσματικό, παρά την αυξανόμενη γραφειοκρατία και την πολυπλοκότητα που φέρνουν οι νέες ρυθμίσεις. Η στενή συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, η δημιουργία κουλτούρας κυβερνοασφάλειας σε κάθε επίπεδο διοίκησης και η εκπαίδευση των πολιτών αποτελούν τα κλειδιά για την επιτυχία.
Η κυβερνοασφάλεια δεν είναι μόνο ζήτημα τεχνικών μέτρων ή νομικής συμμόρφωσης, αλλά μια συλλογική εθνική προσπάθεια, στην οποία κράτος, επιχειρήσεις και κοινωνία μοιράζονται την ευθύνη. Και όσο περίπλοκο κι αν φαίνεται το ελληνικό οικοσύστημα, είναι αυτό που μπορεί να εξασφαλίσει ότι η χώρα θα σταθεί δυνατή και ανθεκτική στον ψηφιακό κόσμο που αλλάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
