Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους νέους Ευρωπαίους παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις.
Το 2022, το 11% των εφήβων παρουσίασε σημάδια προβληματικής χρήσης των social media, με τα ποσοστά να είναι αυξημένα σε σχέση με το παρελθόν, όταν η προβληματική χρήση ανερχόταν στο 7%. Η αναφορά του ΠΟΥ βασίστηκε σε δείγμα 280.000 νέων ηλικίας 11, 13 και 15 ετών από 44 χώρες της Ευρώπης, της κεντρικής Ασίας και του Καναδά.
Τα συμπτώματα του ψηφιακού εθισμού
Η προβληματική χρήση των κοινωνικών μέσων μπορεί να εκδηλώνεται με τρόπους παρόμοιους με αυτούς του εθισμού. Οι έφηβοι που παρουσιάζουν αυτά τα σημάδια δυσκολεύονται να ελέγξουν την υπερβολική χρήση τους, νιώθουν έντονη έλλειψη όταν δεν βρίσκονται συνδεδεμένοι και συχνά παραμελούν άλλες δραστηριότητες προκειμένου να επικεντρωθούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό έχει άμεσες αρνητικές συνέπειες στην καθημερινότητά τους, επηρεάζοντας την ψυχολογική τους ευημερία, τις σχολικές τους επιδόσεις και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Τα δεδομένα ανά Χώρα
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι χώρες εμφανίζουν σημαντικές διαφορές στα ποσοστά εθισμού. Η Ρουμανία βρίσκεται στην κορυφή της λίστας, με το 28% των εφήβων ηλικίας 13-15 ετών να παρουσιάζει συμπτώματα προβληματικής χρήσης των κοινωνικών μέσων. Αντίθετα, οι Ολλανδοί έφηβοι εμφανίζουν το χαμηλότερο ποσοστό, με μόλις 3% να δείχνει σημάδια υπερβολικής χρήσης.
Ο εθισμός στα διαδικτυακά παιχνίδια
Ένας άλλος τομέας ανησυχίας που ανέδειξε ο ΠΟΥ είναι η χρήση διαδικτυακών παιχνιδιών. Ένα σημαντικό ποσοστό των εφήβων (33%) παίζει διαδικτυακά παιχνίδια σε καθημερινή βάση, με το 22% από αυτούς να αφιερώνει τουλάχιστον τέσσερις ώρες την ημέρα. Μεταξύ αυτών, το 12% εμφανίζει συμπτώματα προβληματικής συμπεριφοράς απέναντι στα παιχνίδια, με τα αγόρια να είναι πιο επιρρεπή (16%) σε σχέση με τα κορίτσια (7%).
Η διαρκής ψηφιακή επαφή
Η αδιάκοπη επαφή με το ψηφιακό περιβάλλον αποτελεί πλέον σημαντικό μέρος της κοινωνικής ζωής των εφήβων. Περίπου το 36% των νέων και το 44% των κοριτσιών ηλικίας 15 ετών δήλωσαν ότι βρίσκονται σε συνεχή ψηφιακή επαφή με τους φίλους τους. Αν και η επικοινωνία μέσω των social media μπορεί να προσφέρει οφέλη, όπως η δυνατότητα να διατηρούν σχέσεις και να βρίσκουν άτομα με παρόμοια ενδιαφέροντα, η αλόγιστη χρήση μπορεί να φέρει σοβαρές συνέπειες.
Προτάσεις και αντιμετώπιση του προβλήματος
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τονίζει την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων για να προστατευτούν οι νέοι από τους κινδύνους που σχετίζονται με τη δυνητικά επιζήμια χρήση των κοινωνικών μέσων. Προτείνεται να ληφθούν εκπαιδευτικά μέτρα που θα βοηθήσουν τους εφήβους να αναπτύξουν ασφαλείς και υπεύθυνες συμπεριφορές στο ψηφιακό περιβάλλον.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί
Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην καλλιέργεια υγιών ψηφιακών συνηθειών στα παιδιά. Είναι σημαντικό να παρακολουθούν τη διαδικτυακή δραστηριότητα των παιδιών τους και να τους προσφέρουν εναλλακτικές δραστηριότητες που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του χρόνου μπροστά από τις οθόνες. Ο περιορισμός του χρόνου χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των παιχνιδιών, η ενίσχυση της φυσικής άσκησης και των διαπροσωπικών σχέσεων εκτός διαδικτύου είναι μερικά από τα μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν.
Συμπεράσματα
Ο εθισμός των εφήβων στα κοινωνικά μέσα και στα διαδικτυακά παιχνίδια είναι ένα αυξανόμενο πρόβλημα που απαιτεί άμεση προσοχή. Με την κατάλληλη υποστήριξη και ενημέρωση από γονείς, εκπαιδευτικούς και εθνικές αρχές, οι έφηβοι μπορούν να υιοθετήσουν πιο υγιείς συνήθειες και να εκμεταλλευτούν τα πλεονεκτήματα του ψηφιακού κόσμου, χωρίς να υποκύψουν στους κινδύνους του εθισμού.
Η ενίσχυση της ψηφιακής εκπαίδευσης και η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης απέναντι στη χρήση των τεχνολογιών αυτών είναι καθοριστικής σημασίας για τη δημιουργία ενός ασφαλούς και υγιούς ψηφιακού περιβάλλοντος για τους νέους.
